سنگ آهک یک نوع سنگ رسوبی است که از تجمع فرسایشی و رسوبی سازنده‌های آهکی تشکیل می‌شود. این سنگ از مواد معدنی آهکی مانند کربنات کلسیم تشکیل شده است.

سنگ آهک به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی مناسب در صنایع مختلف قرار می‌گیرد. در این مقاله قصد داریم به بررسی و شناخت این سنگ بپردازیم.

سنگ آهک چیست ؟

سنگ آهک یک نوع سنگ معدنی رسوبی کربناته است. حدود 25 درصد از سنگ های رسوبی کره زمین را سنگ کربناته تشکیل می‌دهند که ده درصد از این ساختار رسوبی، از جنس سنگ آهک هستند و اکثر این سنگ ها از فسیل موجودات زنده ای نظیر مرجان ها ساخته شده‌اند.

خانواده سنگ‌های کربنات کلیسم شامل سنگ‌های کلسیت، آهک و آراگونیت است که کلسیت از همه‌ی آن‌ها سخت‌تر، آراگونیت از همه نرم‌تر و آهک از همه فراوان‌تر و پرکاربردتر است.

از ترکیبات اصلی آهک می‌توان کلسیت و آراگونیت را نام برد که از کانی‌هایی مانند تراورتن تشکیل شده‌اند که معمولاً در سفره‌های آب زیر زمینی وجود دارد.

به دلیل تمایل سنگ آهک به ترکیب با فلزات، این سنگ رسوبی معمولاً با آهن و منیزیم و… ترکیب شده که این امر باعث بروز ناخالصی در آن شده است و نتیجه‌ی این ترکیبات این است که آهک خالص که دارای رنگ سفید است تا حدودی دچار تغییر رنگ شود.

حال اگر این ناخالصی ها حاصل ترکیب آهک با کربنات منیزیم باشد آن را سنگ آهک دولومیتی می‌نامند و از پختن آن سنگ آهک منیزیمی تولید می‌شود.

و اگر ناخالصی سنگ آهک مواد رسی و سیلیسی باشد، از پختن آن با توجه به مقدار ناخالصی، آهک نیمه آبی یا آهک آبی حاصل می‌شود.

از اصلی‌ترین مواد ناخالص همراه با آهک می توان به عناصری مثل سیلیکا، منیزیم، آلومینا و منگنز اشاره کرد.

ویژگی‌های سنگ آهک

• رنگ : سفید

بافت: ریزدانه و نرم

منشاء: رسوبی

سختی: 3.5

ترکیبات: کربنات کلسیم- کربنات منیزیم

مزایای آهک

قابلیت استفاده در صنایع مختلف: سنگ آهک در صنایع مختلفی مانند ساخت و ساز، صنایع شیمیایی، کشاورزی و غیره استفاده می‌شود. به عنوان مثال، در صنعت ساخت و ساز برای تولید مواد ساختمانی مانند سیمان و گچ استفاده می‌شود.
قابلیت تغذیه گیاهان: سنگ آهک دارای خواص آهکی است و می‌تواند به خاک کمبود آهک را تأمین کند. آهک باعث افزایش pH خاک می‌شود و برای رشد بهتر گیاهان بسیار مفید است.
تولید کودهای آهکی: سنگ آهک برای تولید کودهای آهکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کودها حاوی عناصر مغذی مورد نیاز گیاهان هستند و بهبود خصوصیات خاک را فراهم می‌کنند.
جذب دی‌اکسید کربن: سنگ اهک قابلیت جذب دی‌اکسید کربن را دارد و می‌تواند به عنوان یک جاذب طبیعی برای کاهش آلودگی هوا و کاهش اثرات گلخانه‌ای استفاده شود.
مقرون به صرفه بودن: تولید سنگ آهک به صورت طبیعی و در دسترس بودن آن در بسیاری از مناطق جهان، باعث می‌شود که قیمت آن نسبتاً مناسب و مقرون به صرفه باشد.
استفاده در تصفیه آب: سنگ آهک می‌تواند به عنوان یک جاذب در فرآیندهای تصفیه آب مورد استفاده قرار گیرد. این جاذب قادر است به طور مؤثر فلزات سنگین و آلاینده‌های دیگر را از آب جدا کند.
مقاومت در برابر حرارت: سنگ آهک دارای مقاومت بالا در برابر حرارت است و می‌تواند در صنایعی که نیاز به مقاومت در برابر حرارت دارند، مانند صنایع آهن و فولاد، استفاده شود.
قابلیت بازیافت: سنگ آهک قابلیت بازیافت دارد و می‌توان آن را مجدداً استفاده کرد. این ویژگی باعث کاهش ضایعات و مصرف منابع طبیعی می‌شود.

برای درک بهتر این موضوع، پیشنهاد می‌کنیم نتایج آزمایش‌های فیزیکی سنگ آهک را مشاهده فرمایید.

کاربردهای آهک در صنایع گوناگون

سنگ آهک به واسطه کاربردهای فراوانی که در صنایع گوناگون دارد توانسته به یکی از کاربردی‌ترین و پرمصرف ترین سنگ‌ها تبدیل شود. در ادامه مطلب قصد داریم به بررسی برخی از کاربردهای سنگ آهک بپردازیم.

صنعت راه سازی

از آهک در صنعت راه سازی جهت افزایش تحمل فشاری و کششی خاک، افزایش استحکام خاک و همچنین جلوگیری از رویش گیاهان در دامنه راه و باندهای فرودگاه استفاده می‌شود.

ساختمان سازی

یکی از مهمترین کاربردهای آهک، در صنعت ساختمان‌سازی است. آهک در زمینه گچ‌بری و گچ کاری، زیرسازی آسفالت، تولید بتن، سیمان و آجر و حتی بهبود آب آشامیدنی کاربرد های فراوانی دارد.
برای آشنایی با کاربردهای آهک در صنعت ساختمان سازی توصیه می‌شود مقاله کاربردهای آهک در ساختمان سازی را مطالعه فرمایید.

کشاورزی

یکی دیگر از کاربردهای آهک، در کشاورزی است. چرا که با اضافه کردن این ماده شیمیایی به خاک‌های نامرغوب ، می‌توان عناصر مهمی چون کلسیم، پتاسیم و منیزیم که مورد نیاز گیاهان است را تأمین نمود. همچنین این ماده PHخاک را تنظیم کرده و میزان اسیدیته آن را کنترل می‌کند.

ذوب فلزات

در کوره‌های قوس الکتریکی موادی مثل قراضه آهن و فولاد، آهن خام و سنگ‌ آهن با حرارت زیاد ذوب می‌شود. سپس جهت به دست آوردن کربنات کلسیم طبیعی و همچنین حذف ناخالصی‌‌ها ، سنگ آهک را در معرض حرارت شدید قرار می‌دهند. سنگ آهک در این جریان به عنوان یک ماده گداز آور در کوره بلند بکار میرود.

شیشه گری

یکی از اجزای اصلی در ساخت شیشه آهک است. اکسید کلسیم موجود در آهک سبب بهبود مقاومت شیمیایی شیشه می‌شود.

صنایع غذایی

شاید عجیب باشد اما یکی از کاربردهای آهک در صنایع غذایی است. در ایران بیشتر برای پخت مربا از این ماده استفاده می کنند. بدین شکل که مقداری آهک خوراکی را به میوه‌جات اضافه می‌کنند تا میوه پس از پخته و له شدن ظاهر زیبای خود را از دست ندهد. همچنین علاوه بر حفظ ظاهر زیبای میوه، از مواد مغذی آن از جمله پروتئین موجود در میوه‌جات حفاظت می‌کند.

در صنعت غذا از آهک برای تولید قند و شکر، خیارشور و ترشیجات، و آب میوه نیز استفاده می شود.

عملکرد شرکت نوکان‌ساز در خصوص سنگ آهک

مجتمع معدنی سنگ و فرآوری شرکت نوکان‌ساز (سهامی خاص) در 70 کیلومتری جنوب تهران و در فاصله 11 کیلومتری شرق اتوبان قم واقع شده است. این مجتمع از خاور و جنوب به اراضی ری و از شمال به شهر حسن‌آباد فشافویه و از باختر به اتوبان تهران- قم محدود می‌شود.

شرکت نوکان‌ساز از سال 1392 اقدام به تجهیز و بهره‌برداری از معدن دیر و مره نموده است و با بهره‌گیری از بهترین دستگاه‌ها و ماشین آلات صنعتی و با تجربه‌ترین کارشناسان حوزه صنعت و معدن و همکاری با معتبرترین آزمایشگاه‌های کشور تاکنون سعی نموده بهترین و با کیفیت‌ترین محصول را در اختیار متقاضیان قرار دهد.

از سال 1392 تا 1394 این شرکت به عنوان بهره‌بردار معدن دیر و مره با مساحت عرصه 2.716.700 متر مربع اقدام به احداث سنگ‌شکن شماره یک خود جهت خردایش و فرآوری همزمان ماده معدنی آهکی و مرمریتی نمود که بصورت دانه بندی در ابعاد مختلف و نیز پودر میکرونیزه، پودر سنگ و گرانول، جهت مصارف گوناگون تولید و به بازار هدف عرضه کرد.

در اسفند ماه سال 1394 درخواست اکتشاف ماده معدنی بازالت در معدن دیر و مره از سوی این شرکت در دبیرخانه سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران به ثبت رسید. پس از بازدید کارشناسان، موضوع مذکور مورد بررسی و تأیید قرار گرفت و دستور لازم مبنی بر تهیه طرح مقدماتی اکتشاف ابلاغ گردید که در نهایت منجر به صدور پروانه بهره‌برداری بازالت در سال 1396 شد.

در حال حاضر شرکت نوکان‌ساز در معدن دیر و مره اقدام به بهره‌برداری از سنگ آهک، سنگ مرمریت و سنگ بازالت نموده است. معادن استخراجی فوق شامل سینه کارهای مختلف است که در ادامه جبهه کار سنگ آهک معرفی می گردد.

این جبهه با توجه به فعال بودن معدن در گذشته و وجود کارگاه‌های استخراج نیاز به باطله برداری و آماده سازی نداشت. با توجه به کیفیت بالای سنگ آهک موجود، استخراج آن بوسیله ماشین آلات معدنی ادامه یافت. در سنوات گذشته فرآیند استخراج و فرآوری این کانسنگ همواره در شرکت نوکان ساز با بهره گیری از بهترین دستگاهها و تجهیزات و باتجربه ترین کارشناسان حوزه صنعت و معدن و نیز همکاری با معتبرترین آزمایشگاههای کشور روبه پیشرفت و بهبودی بوده است.

باتوجه به مشخصات فیزیکی و شیمیایی مرغوب سنگ آهک این معدن عملیات استخراج به دو صورت استفاده از بیل مکانیکی و انفجار توسط مواد ناریه انجام می‌گردد.

شرکت نوکان‌ساز پس از بررسی‌های فنی و مهندسی در پی عملیات استخراج و فرآوری این ماده معدنی باتوجه به نیاز پروژه‌های ملی موجود در منطقه، نظیر پروژه‌های راهسازی، راه‌آهن، شهرک‌سازی، مناطق ویژه اقتصادی و… اقدام به احداث سنگ شکن دوم خود با توان تولید 2500 تن در هر شیفت کاری نمود. به این ترتیب توان تأمین نیاز مصرف متقاضیان سنگ آهک شامل راه آهن جمهوری اسلامی ایران، وزارت راه و شهرسازی و شرکتهای تابعه، ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور، شهرداری‌ها، سازمان انرژی اتمی، صنایع تولید پشم سنگ، مؤسسات مجموعه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) از جمله مؤسسات طاها، علی‌بن ابیطالب(ع)، فجر و شهید رجایی، کارخانجات تولید موزائیک و سنگ‌های مصنوعی و مجموعه‌های بخش خصوصی نظیر شرکت ماکادام شرق، سپندساز کهن، آباد آسفالت پارس و کارخانه آسفالت بنیس‌پل، در پروژه های ملی و منطقه‌ای نظیر آزادراه غدیر، منطقه ویژه اقتصادی ری، شهرک صنعتی شمس آباد، فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره)، راه آهن سریع السیر تهران-قم-اصفهان و…فراهم گردید.

بعنوان حسن ختام فعالیت‌های شرکت نوکان‌ساز بصورت دانش بنیان و با عنایت به خط‌مشی تولید در خصوص برقراری مؤثر میان سه عنصر دانش، صنعت و نوآوری صورت می‌پذیرد. بنابراین سیاست کلی این شرکت بر آن است تا رضایت کامل مشتری تأمین گردد که در ای راستا اهداف پیش رو عبارتند از:

– استفاده از تکنولوژی دانش فنی روز دنیا

– آموزش نیروی انسانی به منظور ارتقاء سطح دانش فنی و علمی ایشان

– بهبود مستمر کمی و کیفی تولیدات و محصولات معدنی

– تلاش در جهت تولید محصولات دارای ارزش افزوده و جلوگیری از خام فروشی

– ارتباط با بازارهای جهانی و حرکت به سوی تولیدات با استانداردهای بین‌المللی

انواع سنگ آهک

سنگ آهک انواع مختلفی دارد که این دسته بندی بر اساس منشاء شکل گیری و ظاهر آن ها و… صورت می گیرد. برخی از مهم ترین این موارد را در ادامه به اختصار توضیح خواهیم داد.

تراورتن نوعی سنگ آهک یا سنگ حاوی کربنات کلسیم است که در نتیجه تبخیر بارش و تشکیل استالاکتیت، استالاگمیت و گل سنگ ایجاد می‌شود. دقیقاً مانند سنگ آهک معمولی، از تراورتن اغلب در پروژه‌های بازسازی منازل به عنوان آشپزخانه، پشت پرده، روکش و غیره استفاده می شود.

تراورتن

گچ نوعی نرم از سنگ آهک است که رنگ آن ملایم است. این ماده از بقایای اسکلتی موجودات بسیار کوچک دریایی مانند روزن داران ایجاد می شود.

توفا نوع دیگری از سنگ آهک است که معمولاً یافت می شود. توفا به طور معمول در مجاورت چشمه های آب گرم یا دریاچه هایی تشکیل می شود که غلظت کربنات کلسیم در آب آنها بالا است.

توفا

کوکینا نوعی سنگ آهک است که غالباً در سواحل در اثر شکستگی قطعات پوسته تشکیل می شود.

کوکینا

سنگ آهک اولیتیک از اولیت های کربنات کلسیم تشکیل شده است که دانه های ریزی هستند که از لایه های متحدالمرکز تشکیل شده اند.

چگونه می‌توانیم سنگ آهک را از دیگر سنگ ها تشخیص دهیم ؟

در طبیعت می‌توان سنگ‌های فراوانی یافت که از نظر ظاهری مشابه هستند اما از نظر ترکیبات شیمیایی و فیزیکی تفاوت‌های زیادی دارند. که این موضوع باعث می‌شود که افراد تنها با در نظر گرفتن ویژگی‌های ظاهری، سنگ‌ها را با هم اشتباه بگیرند.

اما در این مقاله قصد داریم به بررسی برخی از ویژگی‌های سنگ آهک بپردازیم تا احتمال اینکه سنگ آهک را با سایر سنگ‌ها اشتباه بگیرید را به حداقل برسانیم.

یکی از مهمترین مشخصه‌های سنگ آهک که به تشخیص آسان آن کمک می کند رنگ آن است. آهک معمولا به رنگ های سفید ، کرم، شیری یا خاکستری یافت می شود. و هر چقدر این سنگ خالص‌تر باشد، رنگ آن سفیدتر خواهد بود. و هر چه میزان ناخالصی در آهک بیشتر باشد رنگ آن بیشتر به سمت خاکستری می رود.

یکی دیگر از روش های تشخیص سنگ آهک درجه سختی آن می‌باشد. سنگ آهک بسیار سخت و مقاوم است و به راحتی تکه تکه یا خرد نمی شود . پس اگر سنگی با ویژگی‌های ظاهری سنگ آهک مشاهده کردید با بررسی میزان مقاوت آن می توانید دریابید که این سنگ آهک است یا نه.